و طوایف کرمانشاهمتأسفانه منابع معتبر تاریخی درخصوص ایلات و طوایف قدیمی ساکن کرمانشاه بسیارمعدود و محدود هستند و خصوصا در خصوص ایلات و عشایر دوران پیش از اسلام تا سده سوم هجری، تقریبا هیچ اطلاعی در دست نیست. نکته دیگر آنکه دسترسی به اطلاعات موجود نیز برای محقق کرد و کرمانشاه با مشکلاتی همراه است. اولا آنکه اطلاعات قدیمی بسیار موجز بوده و صرفا مواردی چون اشاره به نام تعدادی از عشایر را در میگیرد. ثانیا اطلاعات متأخر نیز بعضا ناقص و با اشکالات بسیارهمراه است. مسعود کیهان مولف کتاب جغرافیای مفصل ایران(که یکی از منابع مهم در دسترس است)، ایلات ساکن درکرمانشاه را به طور کلی، لک وگوران خوانده است . این مؤلف ایل زنگنه را به اشتباه ساکن«طلان دشت» در استان ایلام دانسته است. کیهان طوایف اطراف کرمانشاه را بدین شرح نوشته است :«نامی وند» ساکن ماهیدشت،«سنجابی» در مغرب کرمانشاه،«پایروند» درکنار کوه شمال شرقی کرمانشاه، بخشی از «گوران» در غرب کرمانشاه، ‌بخشی از«کلهر» درماهیدشت، و «دلفان» در جنوب شرقی کرمانشاه. توضیح آنکه آنچه که آقای کیهان اشاره نموده، بخشی از طوایف اطراف کرمانشاه بوده و در یکی دو مورد نیز دارای اشکال است، از آن‌جمله سکونت«نامی وند» در ماهیدشت . در حقیقت ایلات اصلی ساکن در کرمانشاه و نواحی اطراف که دارای قدمت تاریخی نیز به شمار می روند، ایل کلهر،ایل زنگنه، ایل جاف، ایل گوران و بالاخره ایل سنجابی می باشد. ایل زنگنه یکی از ایلات بزرگ و کهن غرب بوده که در ادوار مختلف تاریخی، از میان افراد این ایل‌ شخصیت های برجسته ای ظهور کرده اند. زنگنه دارای دو شاخة اصلی بوده که یکی در کرمانشاه و دیگری در کرکوک و کفری عراق اقامت داشته است . ایل کلهر در جنوب و جنوب غربی کرمانشاه سکونت داشته و همچون ایل زنگنه، تیره های زیادی را شامل می شده است و از اصیل ترین ایلات ایرانی است که لهجه کردی امروز کرمانشاه، منسوب به ایل است.. بابا مردوخ دربارة ریشة این ایل می نویسد:«قبیلة‌(کلهر) هم کو خود را از نسل(گودرز) میدانند.» ایل گوران با پیشینه ای بسیار قدیمی درنواحی غربی کرمانشاه ساکن می باشد. برخی معتقدند که در اصل نام آن «گبران» بوده است . درکتاب «فرمانروایان گمنام» دربارة این ایل نوشته شده است که:«برخی واژة‌ گوران را وجه دیگری از گبران(= مجوسان/ زرتشتیان/ ایزدیان= یزیدیان؟» دانسته اند. درمنابع کهن، و در رویدادهای پایان سدة‌۴ هجری نام این ایشان ر رفته است . اما بدبختانه هیچ ذکری از امیران گورانی،‌ جز یکی (و آنهم «ابوفرج» بابونی) و یا قلمرو نهایی و نفوذ گسترة فرمانروایی احتمالی آنان به میان نیامده است. » ایل جاف ساکن جوانرود و مناطق اطراف و ایل سنجابی در همسایگی ایل کلهر سکونت داشته و به نسبت دیگر ایلات، دارای قدمت کمتری است. اما کرمانشاهان در قدیم، دارای طوایف و عشایری بوده که امروزه نشانی از آنها نیست. به خصوص ایلات و عشایری که در سده های سوم هجری تا حمله مغول در کرمانشاهان ساکن بوده و در منابع تاریخی و جغرافیایی متقدم از آنها نام برده شده است. جغرافی نویسان و سیاحان اسلامی،‌ نام بسیاری از طوایف را در حدود کرمانشاهان ذکر کرده اند که البته محل سکونت دقیق آنها مشخص نشده است . مسعودی مورخ بزرگ اسلامی، از «لریه»،‌«جورقان»(گوران) و «جاوانیه» نام برده است. همچنین ابن اثیر و دیگران نام «شادنجان»،‌ «ماجوردان» و «عیشانیه» را به اسامی سابق اضافه کرده اند. کتاب «مجمل التواریخ» از طوایف کرد «گورانان» ،‌«برزیکان» و «‌پولادوندان» درحوزةبنی حسنویه نام برده است. توسط برخی از مورخان و جغرافی نویسان از طایفة «‌شوهجان» درحدود ماه کوفه و ماه بصره مطلع می شویم. ابن رسته هم در معرفی « قریة أخرین» از تیره ای از کردها بدون ذکر نام،‌ یاد کرده است. از ایلات کنونی، به غیر از ایل گوران،‌ نام زنگنه و کلهر نیز در تواریخ ذکر شده و گویا در قرون اولیة‌اسلامی،‌ مابین این دو ایل نزاعی درگرفته که ایل زنگنه بر ایل کلهر استیلاء‌ یافته است. نکته جالب اینجاست که محل سکونت آنها در زمان آن نزآع، در نزدیکی همدانگفته شده است.